Αχέρων
Ο
Αχέρων είναι
ποταμός της περιφέρειας
Ηπείρου και διασχίζει τους Νομούς Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας και Πρεβέζης
[1]. Οι πηγές του Αχέροντα είναι πολλές. Οι πρώτες πηγές του προέρχονται από τα χιόνια του όρους
Τόμαρος
στο Νομό Ιωαννίνων (μέγιστο υψόμετρο 1.986m), και οι άλλες πηγές του
προέρχονται από τα όρη Σουλίου και τα όρη Παραμυθιάς Θεσπρωτίας.
Σημαντικές πηγές είναι επίσης αυτές του χωριού Βουβοπόταμος κοντά στη
Γλυκή. Ο Αχέρων εκβάλλει στο
Ιόνιο Πέλαγος, στο χωριό
Αμμουδιά του
Νομού Πρεβέζης,
όπου σχηματίζει Δέλτα από το οποίο διαμορφώνονται τα δύο κύρια έλη της
περιοχής, το έλος της Σπλάντζας και της Βαλανιδορράχης. Ο Αχέρων λόγω
της παράδοσης και της περιβαλλοντικής αξίας προσελκύει πλήθος επισκεπτών
από τις πηγές έως και τις εκβολές του. Το μήκος του ανέρχεται στα 52
χιλιόμετρα ενώ από τα νερά του αρδεύονται περίπου 85.000 στρέμματα, εκ
των οποίων 28.000 βρίσκονται στο
Νομό Θεσπρωτίας και 57.000 στο Νομό Πρεβέζης. Εναλλακτικά ο Αχέροντας ήταν γνωστός και ως Μαυροπόταμος, Φαναριώτικος ή Καμαριώτικο ποτάμι.
- Αχέρων: Η ονομασία του ποταμού Αχέροντα προέρχεται από τη
λέξη «άχος» που σημαίνει θλίψη αναφερόμενη στη θλίψη του θανάτου. Αχέρων
είναι ο Ποταμός χωρίς χαρά, ο ποταμός της θλίψης[2]
Μια άλλη άποψη λέει ότι προέρχεται από την αρχαία λέξη «αχός» (=ήχος,
βουή, «ηχώ», «αχώ» = εκπέμπω ήχο) και το ρήμα «ρέω», άρα ο ποταμός με
την δυνατή ροή[2].
- Πυριφλεγέθων = Είναι ο ποταμός που βγάζει φλόγες, ο πύρινος.
Δεν είναι ξεκαθαρισμένο και ευρέως αποδεκτό ποιος ποταμός ήταν αυτός,
ούτε σε ποιον παραπόταμο του Αχέροντα αντιστοιχεί σήμερα.[2]
- Κωκυτός = Ο Ποταμός του Θρήνου. Ονομάσθηκε έτσι από τους
θρήνους και τα μοιρολόγια των επισκεπτών του Νεκρομαντείου. Ταυτίζεται
με τον σημερινό Κωκκυτό ποταμό (βλέπε χάρτη). Λέγεται και Μαυροπόταμος.[2] Η εναλλακτική ονομασία του ποταμού Κωκκυτού ως Μαυροπόταμος αποδίδεται στο Δία που μαύρισε τα νερά του[2].
- Φαναριώτικος: Η ονομασία του Αχέροντα ως Φαναριώτικος
προέρχεται από το Φανάρι (=φάρος) που υψωνόταν στο ακρωτήριο Χειμέριο,
το οποίο βρίσκεται στις εκβολές του στην Αμμουδιά, προς καθοδήγηση των
επισκεπτών στο Νεκρομαντείο.[2]
Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ο Αχέρων αποτελεί τον ποταμό εκείνο, τον διάπλου του οποίου έκανε, σύμφωνα με την αρχαία
ελληνική μυθολογία ο «ψυχοπομπός» Ερμής παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα για να καταλήξουν στο βασίλειο του
Άδη. Η κάθε ψυχή, περνώντας από το πορθμείο του
Χάροντα, έπρεπε να δώσει από έναν οβολό για τη μεταφορά, ενώ αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του
Μένιππου, τον οποίο αναφέρει ο
Λουκιανός, ως τον μοναδικό που διέσχισε τον Αχέροντα χωρίς να πληρώσει
[3]. Στο δρόμο του ο ποταμός Αχέρων διασταυρωνόταν με τους
Πυριφλεγέθοντα και
Κωκυτό, στο σημερινό χωριό Μεσοπόταμος, στο σημείο όπου βρίσκεται το αρχαίο
Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
Η αρμοδιότητα του Νεκρομαντείου του Αχέροντα ήταν διαφορετική από αυτή
των Δελφών και της Δωδώνης. Ο σκοπός του δεν ήταν η παροχή χρησμού αλλά η
διευκόλυνση της επικοινωνίας των επισκεπτών με τις ψυχές των νεκρών
συγγενών τους. Αχέρων, Κωκυτός και Πυριφλεγέθων συναποτελούσαν τους
τρεις ποταμούς του Άδη, και οι τρεις με θλιβερά ονόματα (Αχέρων = χωρίς
χαρά, Πυριφλεγέθων = πύρινος, Κωκυτός = θρήνος) συμβολίζοντας την θλίψη
και τους θρήνους του θανάτου και δίνοντας το συμβολισμό της πύρινης
κολάσεως, όπως διατηρείται και σήμερα στην Χριστιανική θρησκεία.
[2]
Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση τα νερά του ποταμού ήταν πικρά καθώς ένα
"στοιχειό" (τέρας) που ζούσε στις πηγές του δηλητηρίαζε τα νερά. Ο Άγιος
Δονάτος (ετυμολογική προέλευση από το Αϊδονεύς, Αϊδονάτος, Αγιος
Δονάτος), πολιούχος της Μητρόπολης Παραμυθιάς Θεσπρωτίας, σκότωσε το
στοιχειό και τα νερά του Αχέροντα έγιναν γλυκά, έτσι πήρε και το όνομά
του το χωριό
Γλυκή. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο από την αρχαία
Ελληνική μυθολογία
που μαρτυρά τη συνέχεια αυτής στη σύγχρονη πλέον λαϊκή παράδοση είναι
το εξής: Κατά την τιτανομαχία οι Τιτάνες έπιναν νερό από τον Αχέροντα
για να ξεδιψάσουν γεγονός που προκάλεσε την οργή του
Δία ο οποίος μαύρισε και πίκρανε τα νερά του...
